در لکنت ممکن است موارد زیر دیده شود:

تکرار صدا، هجا یا کلمه (مثلا: «مـمـمـن»)

کشیده گفتن صداها (مثلا: «مــــــن»)

بلاک یا گیر (عدم خروج صدا برای لحظه‌ای)

حرکات ثانویه : همراهی با تنش عضلانی صورت، گردن یا شانه‌ها، بستن یا فشاردادن چشم ها روی هم ،اجتناب از صحبت‌کردن، تغییر کلمه، یا اضطراب هنگام حرف‌زدن

انواع لکنت

1. لکنت رشدی (Developmental Stuttering)

رایج‌ترین نوع لکنت است و معمولا بین 2 تا 6 سالگی شروع می‌شود.

این نوع لکنت در نتیجه رشد سریع زبانی کودک و ناهماهنگی بین سرعت تفکر و گفتار ایجاد می‌شود و در صورت مداخله درست و به هنگام احتمال بهبود آن بسیار زیاد است.

2. لکنت اکتسابی (Acquired Stuttering)

در بزرگسالی و معمولا پس از یک آسیب مغزی، سکته، ضربه، بیماری عصبی یا استرس شدید رخ می‌دهد.

این نوع لکنت نیازمند بررسی دقیق و درمان طولانی‌تر است.

3. لکنت روان‌شناختی (Psychogenic Stuttering)

لکنتی که ناگهان و پس از یک حادثه یا فشار روانی شدید رخ می‌دهد.

درمان شامل ترکیبی از گفتاردرمانی + روان‌درمانی می باشد.

علت‌های لکنت

بر اساس مرور مقالات معتبر (Cochrane، PubMed و پژوهش‌های سیستماتیک):

✔️ عوامل ژنتیکی

در بسیاری از افراد سابقه خانوادگی مشاهده می‌شود.

✔️ عوامل عصبی – حرکتی

مطالعات نشان داده‌اند افراد دارای لکنت در هماهنگی تنفس، حرکت فک، لب‌ها و تارهای صوتی تفاوت‌هایی دارند.

✔️ عوامل زبانی

سرعت رشد زبان در کودکان گاهی سریع‌تر از توانایی تولید گفتار است.

✔️ عوامل روانی – محیطی

اضطراب، فشارهای محیطی یا واکنش‌های نادرست اطرافیان می‌تواند شدت لکنت را افزایش دهد، اما علت اصلی لکنت روانی نیست.

چگونه لکنت تشخیص داده می‌شود؟

گفتاردرمانگر موارد زیر را ارزیابی می‌کند:

نوع و فراوانی ناروانی‌ها

تنش عضلانی و حرکات همراه

شدت و تاثیر لکنت بر زندگی فرد

عوامل خانوادگی و محیطی

اضطراب یا اجتناب هنگام صحبت

ارزیابی شامل مصاحبه، مشاهده گفتار کودک/بزرگسال، و گاهی پرسشنامه است.

✅درمان لکنت

براساس شواهد علمی، گفتاردرمانی موثرترین و معتبرترین روش درمان لکنت است.

در مرورهای سیستماتیک Cochrane و مقالات PubMed، روش‌های غیر دارویی بیشترین اثربخشی را نشان داده‌اند.

✔️ 1. گفتاردرمانی (Speech Therapy) — روش اصلی و استاندارد درمان

✔️ 2. درمان والد-محور برای کودکان (Parent-Child Interaction)

در کودکان خردسال (1.5 تا 3سال)، آموزش والدین نقش مهمی دارد.

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که اصلاح سبک تعامل والد-کودک سرعت بهبود را افزایش می‌دهد.این آموزش نیز توسط گفتاردرمانگر و به صورت غیرمستقیم انجام میشود.

✔️ 3. درمان‌های روان‌شناختی

برای افرادی که لکنت همراه با اضطراب اجتماعی، ترس از صحبت و اجتناب است، درمان‌های زیر مفیدند: آموزش مهارت مقابله با اضطراب ، شناخت‌درمانی، درمان گروهی حمایتی

مطالعات نشان داده‌اند که گروه‌های حمایتی باعث افزایش همکاری و انگیزه درمان می‌شوند.

این نکته بیانگر اهمیت جلسات گروهی گفتاردرمانی در درمان لکنت کودک و بزرگسال می باشد.

❌ درمان دارویی / قرص برای لکنت؟

براساس منابع علمی معتبر:

هیچ دارویی به عنوان درمان قطعی لکنت تایید نشده است.

داروها ممکن است فقط اضطراب را کاهش دهند، نه خود لکنت را.

⏱️مدت‌زمان درمان لکنت

مدت درمان به موارد زیر بستگی دارد: سن فرد ، شدت لکنت ، وجود یا عدم وجود اضطراب ، میزان تمرین در خانه ، همکاری والدین ( برای مراجعین کودک و نوجوان)

به طور کلی:

🔹 کودکان 3 تا 6 سال

3 تا 9 ماه در صورتی که والدین همکاری داشته باشند.

🔹 کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان

6 تا 12 ماه یا بیشتر.

🔹 بزرگسالان

با توجه به عادات گفتاری تثبیت‌شده، زمان بیشتری نیاز دارد:

6 ماه تا بیش از یک سال

(اما پیشرفت کاملا ممکن و قابل انتظار است.)

آیا لکنت درمان قطعی دارد؟

✅ پاسخ علمی و صادقانه:

در کودکان خردسال، اگر درمان به موقع شروع شود، احتمال بهبود کامل بسیار زیاد است.

در بزرگسالان، هدف درمان «روانی گفتار» و «کنترل لکنت» است؛ نه لزوما حذف کامل آن.

✅استمرار تمرینات و پیگیری دوره درمان، شانس موفقیت را چند برابر می‌کند.

🔵گفتاردرمانی موثرترین و معتبرترین روش درمان لکنت است و درمان و مداخله به هنگام در کودکان بسیارموثر می باشد.