اختلال تجزیهٔ زمان چیست؟

اختلال تجزیهٔ زمان زمانی اتفاق می‌افتد که پیوستگی و انسجام تجربهٔ زمانی از بین می‌رود. در این شرایط فرد نمی‌تواند گذشته، حال و آینده را مثل یک خط منظم حس کند.

رایج‌ترین نشانه‌ها: 

1. احساس یخ‌زدگی یا توقف زمان;مثل اینکه زندگی جلو نمی‌رود یا همه چیز در یک نقطه گیر کرده است.

2. گم‌شدن بخش‌هایی از زمان;روزها، هفته‌ها یا حتی سال‌ها «مه‌آلود» یا مبهم می‌شوند.

3. احساس فشردگی زمان;بسیاری از افراد پس از استرس یا در میانهٔ بحران، می‌گویند:

«یکهو دیدم 40 سالم شده، انگار زندگی نکرده‌ام.»

4. دشواری تصور آینده;آینده مبهم، گنگ یا غیرواقعی حس می‌شود.

چه چیزی باعث این اختلال می‌شود؟

1. تروما و تجربه‌های سخت;وقتی فرد حادثه‌ای شدید را تجربه می‌کند—مثل سوگ، جدایی، خشونت یا بحران—زمان در ذهن دچار گسست می‌شود.

برای مثال:در لحظهٔ حادثه، ثانیه‌ها مثل ساعت می‌گذرند;بعد از آن، زندگی «یخ می‌زند» و پیش نمی‌رود.

گذشته با فلش‌بک به حال هجوم می‌آورد و یادر افسردگی زمان کند میگذرد.

2. اختلالات شخصیت;در برخی اختلال‌ها—مثل شخصیت مرزی یا نارسیستیک—هویت فرد ناپیوسته است.

وقتی هویت ثابت نباشد، تجربهٔ زمان هم تکه‌تکه می‌شود.

به‌‌ویژه در شخصیت نارسیستیک، فرد به‌دلیل روابط سطحی و دنیای درونی تهی، کمتر تجربهٔ عمیق می‌سازد؛ بنابراین زمان گذشته در ذهنش «خالی» و کوتاه احساس می‌شود.

چطور می‌توان زمان ذهنی را ترمیم کرد؟

خبر خوب این است که تجربهٔ زمان قابل ترمیم است.

راهکارها شامل:روان‌درمانی عمیق یا تروما محور (EMDR، طرحواره‌درمانی، درمان تحلیل‌محور)/ساختن روابط معنادار/تنظیم احساسات و آگاهی از لحظه حال/پرداختن به گذشتهٔ حل‌نشده و سوگواری‌های ناتمام

فعالیت‌هایی که تجربهٔ زندگی را پر می‌کنند (معنا، کار، خلاقیت)

این فرایند کمک می‌کند فرد دوباره «خط زمانی» خود را احساس کند؛ گذشته را بفهمد، در حال حضور داشته باشد و آینده‌ای واقعی تصور کند.